“OGT+ORGUI | SPACE = NOTRACE |” REVIEW

The root of the word “ogtorgui (space)” in Mongolian language is “ogtorgui (no trace).” Simply, it seems to imply negation, yet the word is chosen by the Artist, from his point of artistic thinking, as a form of an existential questioning. Dorjderem Davaa’s art exhibition introduces a new level of artistic sensibility to art connoisseurs.
‍
There are seven works chosen for the show; three sculptures, three paintings and a video. The artist portrays his great grandmother, father, and his “pregnant” wife in the sculptures. The way I see these works, the artist gave himself the unapologetic right to look deeply into, and share with the audience, his naked self. The exploration is executed by expressing and exploring one’s feelings for the people dearest to the artist, his relations with these people, who are of separate identity but convoluted irrevocably with the person Dorjderem finds himself to be. The humanistic and animalistic are present in these pieces, as carnal horns project at the viewer in organic assimilation with the human. Nature herself is omnipresent. Because it is omnipresent, it embodies extremities. Extremes and contradictions are interdependent and interconnected in the natural world. The artist’s gentle and flexible depiction is revealed in its true essence and is shed of romanticism. The natural yet extreme, soft yet powerful, discreet yet audacious, spiritual yet contemporary; these creations announce the beginning of new wave in the Mongoliansculpture space based on a symbiosis of classical image, surrealist language, hyperrealism and symbolic content.
‍
HORNS. What does the Artist’s depiction of horns narrate? Horns = Weapon = Our true nature. To defend, to preserve and to conquer are also ournature. These characteristic returns us to a natural state.
‍
The element of horn was introduced by “Voice in the Space” composition that had won the Grand Prize in the 2007 Singapore Biennale. The composition was widely acclaimed for it had won the viewers’ choice award. Dorjderem stated that spirals in the element of horn symbolize our spiral shaped life. A fetus is born from the spiral, and is eventually dissolved back in it.
‍
Related to these three sculptures, there are three “spot paintings” in the collection. At first glance, the paintings evoke sensations of pop art or works of Damien Hirst. Looking closer, one recognizes originality and unique nature delivered by the felt that is used in the act.
‍
Along with fresh imagery, contemporary art seeks new way of thinking and perceptual vernacular. The play of symbolism sharpens this language, works to express an artist’s views and satiric ideas. The seemingly random “spots” in the paintings are not random. In fact, they are aphorisms written in the Braille /tactile writing system used by the blind and the visually impaired/ that convey the artist’s poetry on a canvas. This encryption flirts with the viewer’s sense of imagination and arouses innate curiosity to decode and understand. Coloring the visually impaired people’s system of writing forces open numerous doors, as if reaching to take new bearing upon the artist’s friction of views and ideas behind the creative pieces. Or, did he merely exercise his sense of humor?
‍
Either way, beside the play of imagery, there is clearly a strong play of imagination, expressed in a unique vernacular. The desire to express these ideas is the creative concept at hand.
‍

Munkkhbolor. G | Artist

SIGNATURE ART PRIZE | 2008

Dorjderem.D is one of the few artists in Mongolia who experiments with conceptual media, including large, open-air installations. His conceptual sculpture “The Voice in the Space” demonstrates the potential of Mongolia's new generation of young artists, who prefer unconventional expression to traditional themes. The Voice in the Space consists of three pieces- two similar, but not identical parts and a central image enclosed inside and outside of a wooden box. The ideas that the artist explores are connected to the roots of human life-the state of an embryo in a mother's womb - and a critique of society as circumscribed, limited, and negative. Each message is expressed in unique imagery: the embryo's development is illustrated in a succession of images of a baby's torso placed inside of a ram's horns, while a dark, fearsome mask appears inside of a small wooden box with its door wide open, where another horn stands. Dorjderem's use of genuine Mongolian materials, such as leather, skin, and horn is challenging. The artist successfully takes advantage of the natural texture, shape, and flexibility of these materials. Although Mongols are renowned for their strong ties to and intimate knowledge of nature, the innovative use of organic substances is not popular in Mongolian modern art. In “The Voice in the Space” the horn, impressive as a layered texture, possesses an illusory soft quality and starkly symbolizes the umbilical cord connecting the baby and mother. On the other hand, while the baby is made of an artificial stone- the only chemical substance in the sculpture-together with the horn, they seem to symbolise a human interaction with nature, and human's conception of a new life in its own right, wrapped up in its own skin. The mask, made of papier-mâché, constitutes the central piece and symbolises dark reality. Its hollow eyes convey powerful omnipresence. The mask- that is, the exterior world-is frightening, as indeed it appears to a new-born baby. The & 'world' is enclosed in, and restricted to, a rather small, narrow box with only one opening: one may enter it, but there is no apparent escape route. This work starkly portrays the limitations on our existential experience and the boundaries enclosing all human life. Dorjderem eloquently engaged these problems in a fresh and novel
way.

Nominator Orna Uranchimeg - Tsultem

CHANGWON SCULPTURE BIENNIAL | 2014

“Waiting for the End” portrays his grandmother, who passed away, when the artist was 7. But he carries vivid memories about his grandmother, who did not fear facing death. She was aware of it and prepared; passed away in complete peace next to her grandson. He sculpted the figure of his enlightened grandmother, who lived full of compassion and love. In her flexuous old face,
one can discover wisdom, feeling of completeness and satisfaction and the mind, freed from worries and attachments. Her slightly turned aside, contemplative face, suggests, as if she is waiting for something, could be the signal of death. Lined horns on her head don’t pass a sense of alienation; they are in complete harmony with her wrinkled face and old body and look unexpectedly natural and real. The sculpture is part of his exhibition “Space with No Trace”, where the artist questioned the essence of human freedom; showed special moments and stages of a life, where people experience a deeper sense of freedom. In his exhibition “Space with No Trace”, the artist questioned the essence of human freedom. Through his works, the artist shows special moments and stages of a life, where people experience freedom. “An Opposite Freedom” depicts his father, wrapped in felt and tied by ropes, in a way how Mongolians traditionally punished naughty people. His ‘free-willed’ father was indeed a naughty person. But, difficulties caused by him introduced the artist to different parameters of life and helped in shaping his own view. In this work, the artist created ‘his ideal father’, who finally deserted lust, cruelty and ego and came to the peace. Through this persona, the artist wants to speak about the beauty of aging and maturity. Once your mind is cleansed from the lust,obsession, possessiveness and hostility, you liberate yourself from dependencies and achieve the deeper sense of freedom. A man with a divine face reminds us of a peaceful and majestic nature, whose horns symbolize life span and history. In “Human and Nature”, the artist depicted his wife. Her goddess-like, big-horned surreal figure represents the universe of a mother and child, utterly connected through love. A woman experiences a moment of joy, by being alienated from secular society; herself being liberated from anxieties and dependencies. The figure reminds us of pristine nature and conveys the feeling of a serenity and contentment. A human-being can achieve a freedom, through the infinite feeling of love and happiness.

GANTUYA Badamgarav

ОРОН ЗАЙ | дахь | ӨГӨГДӨЛ

Даваагийн Дорждэрэмийн 10 жилийн дараа гаргаж буй энэхүү үзэсгэлэнгийн талаар бичихийн тулд түүний анхны “өгөгдөлт” бүтээл рүү буцах хэрэгтэй. Түүнийг хувь хүнийх нь хувьд дэндүү ойроос мэднэ гэх бодол маань бичвэр бичих явцад замхарч, түүнийг илүү бүтээлчийн өнцгөөр танин мэдэхийг оролдсон цаг хугацаа болон хувирав.
‍
Эр болон эм эсийг гараг эрхэстэй дүйцүүлж, тэд нь хоёр туйлаас мөргөлдөн, их тэсрэлтээс бодгаль үүсэн бүрэлдэх үйл явцыг бүтээлч нэгэнтээ онцгойлсон байдаг. 2006 оноос эхлэн бүтээлийн шинж төрх нь бүрэлдэж эхэлснээр “Орон зай дахь дуу хоолой” хэмээх эвэрт барималд эгэл бөөрөнхий хэлбэрээс хүний биеийг олох, хувьсан өөрчлөгдөхийн тухай өгүүлсэн. Тэрээр “Эвэрний тойрог хөдөлгөөн бүхий орон зай нь бидний оршихуйн тойрог хөдөлгөөний бэлэгдэл, тэндээс ураг мэндэлж, түүнийг тээж, түүнд дахин уусах болно” хэмээн ертөнцийн эхлэл, төгсгөлийн тухай ойлголтоо илэрхийлсэн байдаг. Бүтээлд, хүмүүс сансар огторгуйд хүлэгдэн, бид түүгээр хязгаарлагдаж бас хамааралтай оршин байх бөгөөд гадаад ертөнцийг төлөөлөх хайрцгийг (түүний дотор хүнийг илтгэх баг буй) бүтээлийн гол хэсэгт байрлуулсан. Хайрцагны хоёр талд байгаа дөрвөн эвэр хоёр, хоёроор нэгэн цул хэлбэр болж, тэндээс (охин, хүү) ураг урган гарч ирсэн байна. Ураг эхийн хэвлий дэх жижиг орон зайд байдаг ч ухамсар нь илүү том орон зайд оршдог бөгөөд хэвлийд байх есөн сарыг нэг нас хэмээдэг (хий нас) уламжлалыг шингээхийн зэрэгцээ тэрхүү хугацааг хүний нэгэн насны амьдралтай тэнцдэг байж болохыг харуулж буй. Эвэр мэт эрчлээс нь ураг бүрэлдэх цаг хугацааг илтгэхийн сацуу эхийн хэвлийгээс бидний энэ ертөнцөд ирсний дараах амьдралын үе шат, дурсамж, цаг хугацааг ч бэлгэднэ. Орон зай дахь дуу хоолой бол эхийн хэвлийг огторгуйн орон зайтай зэрэгцүүлэх бүтээлчийн дүйцүүлэл агаад ургийн дотоод бас гадаад ертөнцийн дуу хоолой ч мөн. Ийнхүү мэндлэх гэж буй хүүхдүүд (эрэгтэй-арга, эмэгтэй-билэг) зэрэгцээ орон зайд оршиж, эхийн хэвлий дахь амьдралаас бидний ертөнцөд “хөл тавих”-ын өмнөх агшин бидний өмнө биежих аж. Хүүхдүүд нүдээ анин дотогш чиглэсэн, гуравдагч мэлмий нь хагас нээлттэй бурханлаг байдлаар дүрслэгдсэн. Тэднийг өлгийдсөн мэт хэлбэр нь үнэндээ эрвээхийн авгалдайг санагдуулам хэллэгийг агуулж авгалдайгаас хүүхэлдэй рүү, хүүхэлдэйгээс эрвээхий болохоор зэхэж байгаа нь энэ. Тухайн цагт залуу бүтээлчийн үрудмын тухай хувийн мэдрэмж, байгалийн өгөгдөл-эцэг болохоо зөгнөсөн, ирээдүйн хүүхдээ төсөөлөх хайраа илэрхийлсэн бүтээл хэмээн мөн харж болох юм.
‍
Бүтээцийн хувьд байгалийн ба нийлэг эдийг сүлсэн. Ямааны арьс, эвэр, мод зэргээр үндсэн зохиомжоо босгож, хүүхдийг хатуу нийлэг материалаар шийджээ. Эл холимог техникээс төрөл төрлийн материалын сонголтыг харж болох ч материалын олдоц хомс байдлыг орлох шаардлагаар шинэ хэллэг үүсгэн ажиллах бүтээлчийн турших, түүнээс бий болох орчин үе, уламжлалын нийлэмжийг бүрдүүлж буй хандлагыг (хэллэгийг) ажиглаж болно.
‍
Түүний дараа “Хөрөг ярилцлага” (2009) үзэсгэлэнгийн цуврал ажлууд өвөөгийнх нь рентген зургаас эхтэй байсан. Рентген зураг (X ray) нь бидний царай төрхийн харагдах байдлыг биш түүнийг бүрдүүлдэг үндсэн ясны хэлбэр бүтцийг шалгадаг. Бүтээлч үүгээрээ “нүүр царайгүй” хөргүүдийн дотор юу байдгийг нэвт харах гэсэн мэт. Нөгөөтэйгүүр дотор, мөн чанар, хүн байхыг тодруулах ч хөргүүдийн гаднаасаа тодорхойлогдох боломжгүй байдал эсрэгээр эд зүйлсээрээ илэрхийлэгдэх хоржоонтой хамаарлыг харуулна. Эмнэлэгт ашиглагдах энгийн рентген зураг дээр дүрсийн давхцлыг үүсгэсэн гэрэлт хайрцагт эл зохиомжууд түүний туршилт дээр суурилсан медиа ажлын эхлэл юм. “Эх” бүтээлд, ногоон дарь эхийн уламжлалт дүрслэлийг гавлын яс, гарын сарвууны рентген зурагтай нэгтгэсэн байдаг. Бүтээгчийн эмэгтэй, эх хүний хайрыг хэр гүн болохыг гавал-тархи-бодол санаа сэтгэлтэй холбох сэдэл нь гарын сарвуу-хүрэлцэх мэдрэмж, хайрын хэл биеэр илрэх байдалтай сүлж өгсөн санагдана. Хүмүүсийн хандлага, мөн чанарыг сөхсөн нь “Хөрөг ярилцлага” үзэсгэлэнгийн гол зүйл байв.
‍
Харин Д.Дорждэрэм “Дүрвэгсэд” (2011) үзэсгэлэнгээрээ “Орон зай дахь дуу хоолой”-н
эвэрт хүмүүстэй анхны өгөгдөл рүүгээ дахин өнгийжээ. Тэгэхдээ бодит амьдралын тухай хүүрнэсэн гэвэл зохино. Энэ үзэсгэлэнгийн нэрнээс язгуур өгөгдлөөсөө ч зугтах хүмүүсийн өнөөгийн хандлага эсвэл амьдралын зайлшгүй зүйлтэй нүүр тулгарахаас айн дүрвэх мэт хүмүүсийн дүр төрхийг харж болох юм. Зураг бүрт “Овоо хараа” буюу байг онох хэрээс тэмдэг бий. Эдгээр оршихуйг гаднаас нь хэн нэгэн тольдон, онилохоор зэхэж буй мэт санагдана. “Сүнс сүнстэйгээ” (2011) бүтээлд, бүргэдийн өөдөөс нүдээ аньсан өвгөний дүрслэл дээр хэрээс таарсан нь түүний амьдрал төгсөж байгааг харуулах ажээ. Бүргэд 40 нас хүрмэгц бүх хүч чадал, хумс, өд, сөдөө алддаг ба тэр хэцүү бэрх үеийг давж чадвал дахин 40 насалдаг тухай тэр нэг удаа ярьж байсан юм. Түүний бүтээлийн хандлагад ургийн амьдрал, төрсний дараах амьдрал хоёрыг эн тэнцүү авч үзэх ойлголт шингэхийн хажуугаар бүргэдийн амьдралд тохиох хоёр мөчлөг хүний амьдралтай төстэй байгааг, хүний “40 наснаас амьдрал эхэлдэг” гэх хандлагыг хөнджээ.
‍
Монголчуудын уламжлалт сэтгэлгээг бүтээлдээ төлөвшүүлэх бүтээлчийн хүмүүжилд эмэг эх, өвөөгийн үлгэр домог, оньсого, ардын аман зохиол ярьж өгдөг байсан нь үүнийг өдөөсөн гэлтэй. “Байгаль өөрөө хүчирхэг. Хүчирхэг болохоор туульслаг. Энэ бүхний тухай бодол “Огт+Оргүй” гэсэн үгтэй өөрийн эрхгүй холбоно. Үүнийг “Магадгүй бүхний учрыг тайлахаас илүү өөрийн сэтгэлгээн дэх хүчирхэг гоо сайхныг мэдрэх, бүтээх нь миний үүрэг” хэмээн бүтээлч оршихуйгаа тодорхойлон хэлснээс харж болно. Удаах “Огт+Оргүй” (2013) хэмээн нэрлэгдсэн үзэсгэлэндээ баримлын гурвал бүтээл, эсгий гурвал бүтээл, видео ажлыг үзүүлсэн. Зураач Г.Мөнхболор уг үзэсгэлэнгийн тухай бичвэрт, “Эдгээр баримлаар бүтээлч өөрийн хайрыг илэрхийлэх, тэдэнтэй харилцах харилцаагаараа дамжуулан өөрийгөө таних, мөн харуулах боломжийг өөрөө өөртөө шударгаар олгосон мэт” хэмээн хувь хүний өнцгөөс тайлсан байдаг. Хэлбэр, эрчлээсээр бодгалийн оюун сэтгэлгээ, амьдралын ухаан, нас, туршлага зэргийг гурван өөр түвшнээсхаруулсан. Эдгээр бүтээлд хувь хүний дотоод чанарыг товойлгохын зэрэгцээ байгаллиг элемент, туульслаг хэллэг өмнөхийн адил агуулагдах ч урьдах үзэсгэлэнгийн олон дүрээс гурван дүрд хураагдсан нь санамсаргүй биш юм. Зөөлөн хэлбэрээс хүчирхэг илэрхийллийг багтааж, нууцлаг, сүнслэг төрхийг бидэнд нээн харуулсан нь хоёр хэмжээсээс биет хэмжээс рүү шилжсэнтэй магад холбоотой. Дүрүүд цаг хугацааны өнгөрсөн, одоо, ирээдүйг тус бүр хүүрнэхдээ нэг бүхэл болж, амьдралын магад хамгийн чухал мөчүүдийг илтгэжээ. Төрөх мөчөө соргог боловч зовнин хүлээх энхрий эмэгтэй, төгсгөлөө зөнгөөрөө мэдэрч, сүр жавхлантайгаар тольдон угтах эмгэн, амьдрахын тэсвэр тэвчээр, тэмцлийг үзүүлэх эсгийнд ороогдон, хүлүүлсэн хижээл эр цөм амьдралын үнэн мөн чанарын симбол дүрүүд юм.
‍
Оршихуй нь зөвхөн амьдралаар хязгаарлагдахгүй гэдгийг бүтээлүүдийн дотогш чиглэсэн нууцлаг, төв төрхүүд үзүүлэх бөгөөд үүнээс ч чинагш ертөнц буй мэдрэмжийг өгдөг. Учир нь амар амгалан боловч шаналал тээсэн өгүүлэлд амьдралын утга учрын талаар эрхгүй бодогдуулах холбоос бий. Тэрхүү холбоосоор бидний тэр бүр төсөөлөхгүй дам ертөнцийг оюун бодолд бүтээх үүргийг бүтээлүүд давхар бүтээлцсээр байх ажээ. Дорждэрэмийн нийгэмд өгч буй зүйл нь оршихуйн үнэн бөгөөд цэвэр тунгалаг байдлын тухай тунхаглах агаад мартагдахаар зэхсэн язгуур зүйлс, харилцан шүтэлцлийн талаарх эргэцүүлэл, далд эмзэглэл нь тэрхүү санагалзал тээсэн төрхүүдээр илэрдэг санагдана. Түүний бүтээлүүдийг Hyperrealism, Surrealism гэж харж болох ч угтаа уран бүтээлчийн мэдрэмжид түүнээс чанагш уламжлалыг шингээсэн ТУУЛЬСЛАГ, ДУУЛАЛТ шинж, нөгөө талд эмзэг, нандин чанар сүлэлдэн байдаг.

“ХҮН, БАЙГАЛЬ, ХАЙР, ЭРХ ЧӨЛӨӨ” (2014-) хөдөлгөөнд зориулсан он жилүүд Д.Дорждэрэмийн хувьд орчин үеийн урлагийн өөр төрлүүдээр (холимог техник, өрөг урлаг, видео, саунд, фото) туршсан, бусад бүтээлчидтэй хамтын бүтээлүүд хийсэн бас нэг шинэ үе байв. 2014 оноос хойш 13 удаагийн үзэсгэлэнгээрээ “ХҮН, БАЙГАЛЬ, ХАЙР, ЭРХ ЧӨЛӨӨ” бүлгэм нь Монголын орчин үеийн урлагийг шинэ түвшинд ойлгоход өөрийн үүргийг гүйцэтгэснийг дурдахгүй өнгөрч боломгүй. Өөр өөрийн арга барил, хэллэгтэй залуусын нэгдэл тухайн үед бие даасан хандлагаас илүү хамтын бүтээлч байдал бас чухал байж болохыг тунхаглаж байв.
‍
“PARALELL” (2020) нь цар тахлын үеэр зургаан сарын турш үргэлжилсэн тэдний хамтарсан үзэсгэлэн. Энд түүний нэлээд хэдэн холимог техникийн болон баримлын шинэ ажил тавигдсан нь Д.Дорждэрэмийн хувьд хамтралаас хувийн бүтээлч хандлага руу дахин зугуухан шилжсэн үе хэмээн хэлж болно. Дэлгэгдэх үеэрээ хийсээр байсан, үзэсгэлэн дуусахад ч тохиолдлоор үйлдсээр байсан том нүүр бүхий хүүхдийн бүтээл нь угтаа бидний төрөлх мөн чанарыг ахин сануулах үйл явц байлаа. Хоёр ертөнцийн зааг дээр бодгалийн мэндлэсний дараах агшинг харуулж, хүүхдийг гуравдагч мэлмийгүй дүрсэлсэн цагаас алхам алхамаар амьдралд ойртох хүүхдийн дүр үзэсгэлэнгийн орон зайд урт хугацаанд дүр төрхөө бүтээж байв. Энэ үйлдэл бүтээлийн агуулгыг гүйцээгээд зогсохгүй бүтээл процесс хооронд материас хэлбэрийг олж, хэлбэрээс агуулгад хувирч жинхэнээр амьдарч эхэлсэн санагдана.
‍
Одоо ч “дуусгал”-аа хүлээх хоёр бүтээлийн нэг нь энэхүү ажил. Харин нөгөө нь Огт+Оргүй (2013) үзэсгэлэнд дэлгэгдсэн ч дахин үргэлжлэн хийсээр байгаа хэвлий дэх үрээ хүлээх эмэгтэйн дүр “Хайр ба Байгаль” (2013-) юм. Бүтээгчийн аливааг хурдаар хэмждэггүй, өөрийнх нь санасан төгс хэлбэрт хүрэх хүртэл нь хийсээр байдаг онцлогийг эндээс харж болно.“Бүтээл маань хэзээ нэгэн цагт дуусах л байх, гэхдээ бүтээх явцад надад үлдэх зүйл нь чухал. Баримал хийхэд яг ингэж эхлээд тэгж дуусгана хэмээн бодох биш, зүйтогтлууд нь зөвөөр тайлагдах үед өөрөө дуусна” гэж тайлбарлах түүний бодлоос хэлбэр дүрслэл рүү шилжих, биет байдал хоёр хоорондоо эвсэхэд цаг хугацаа шаардагддаг аж. Түүний “Барьж мэдрээгүй зүйлийг биет байдал руу шилжүүлэхэд нэгэн шинэ түвшин бий болдог” гэснээс нь үүнийг ойлгон, ухаарч болно. Үүнийг дурдсаны учир “дуусгал”-аа хүлээх бүтээлүүд нь энэхүү үзэсгэлэнгийн нэг хэсэг байх учиртай байж.
‍
Гараг ертөнц үүссэн шиг басхүү мөхдөг тэрхүү тэсрэлт хооронд гэрэлтэх хугацааг туулах хүний оршихуй, оноогдсон богино үйл явцыг бүтээлч онцгойлсноороо төсөөлөл мэдрэмж, итгэл үнэмшил дахь төрөл авах ертөнцийн хууль, жаягаас гадна эл оршихуйн үнэ цэнийг үзэсгэлэндээ тодотгожээ. Хүний амьдрахын эхлэл болон төгсөх үйл явцыг бүтээлдээ шингээж, оршихуйн өгөгдсөн цаг хугацаа, өгөгдсөн зүйлсийн тухай түүнийг туулах, мэдрэх, илэрхийлэх бүтээгчийн эрмэлзэл нэгэн мөчлөг өнгөрөхөд хувирсангүй.
‍
Хоёр хэмжээст боловч хагас товгор бүхий шинэ барилаар хэлэмжээ нэгтгэсэн холимог техникийн бүтээл, өрөг-орон зайн бүтээл, биет хэмжээст хийгээд дуу авианы нийлэмж бүхий эргэлзээгүй бас шийдэмгий ажлууд энэ үзэсгэлэнгийн төрх. Хүүхдийн дүртэй баримлаас эвэр толгойт (бие давхар) эмэгтэй, тас хар огторгуйгаас холограм, гэрэл ойлгосон өнгөт огторгуйлаг мэдрэмжээс зэсэн хийгээд баялаг өнгийн орчлон, сүүн боловч
зөөлөн товгор хэлбэрт бүтээл рүү сүлэлдэх мэдрэмж “ОРОН ЗАЙ ДАХЬ ДУУ ХООЛОЙ” хэмээсэн анхны өгөгдөл бүтээлээс “ОРОН ЗАЙ ДАХЬ ӨГӨГДӨЛ” хэмээх (найм дахь бие даасан) үзэсгэлэнгээ тэр үргэлжлүүлэн нээлээ.

“ОРОН ЗАЙ ДАХЬ ӨГӨГДӨЛ” бол бидний ямар нэгэн зүйлд зориулагдсан болох, зориулагдахаар ирсний учир...

Ж.Анунаран
2023.03.09

THE VOICE IN THE SPACE | 2006

This work is about the life of the fetus in the womb, from the moment of its conception until it is given birth. Although the fetus is contained in the small space of the womb, I think that its consciousness exists in a larger space and the nine months spent in the mother's womb equals a lifetime. The baby about to be born thus exists in a peripheral space, preparing to leap from the life in the womb to life in our world. The layers of the horn symbolise the life stages of the fetus. They represent the various voices that the fetus hears and interacts with it as it grows. The voices get louder and louder as the layers get bigger and bigger. Since the fetus is god-like, existing in its own universe in its natural state, it can hear internal voices that men cannot hear. The baby in the box is the focal point of the work. The box is our universe, which the baby is about to enter. I've used a box to represent the external universe because I think that men are bound by space, we are restricted by space and we are dependent on space. Thus, the box is the door to our world. When the baby enters this door, it loses its god-like character. I think that man's life in the mother's womb, the pre-birth life, is the freest, most tranquil existence man can ever achieve.

Davaa Dorjderem
People choice award, Signature Art Prize | 2008

“ОГТ+ОРГҮЙ”- Н  ТУХАЙД

Монгол хэлний “огторгуй” хэмээх үгийн үндэс нь “огт+оргүй” билээ. Уг нэр нэг талын үгүйсгэлийг тээж буй мэт боловч бүтээлчийн сэтгэлгээнд бидний оршихуйн тухай асуулт мэтээр сонгогджээ.
‍
Нийт долоон бүтээлээс бүрдэж буй зураач Д.Дорждэрэмийн “Огт+Оргүй” уран бүтээлийн үзэсгэлэн нь түүний бүтээлийн замналын шинэ төвшнийг үзэгчдэд хүргэх болно.
‍
Гурван баримал, гурван уран зураг мөн нэг видео бүтээлээс бүрдэж буй уг үзэсгэлэнгийн баримлуудаар уран бүтээлч өөрийн эмэг эх, аав болон “жирэмсэн” эхнэрээ дүрсэлсэн байна. Миний харж буй эдгээр бүтээлүүдэд өөрийн амьдралын хамгийн хайртай, түүнээс огт өөр хувь хүмүүс боловч түүнийг бүрэлдэн төлөвшихөд хамгийн ихээр нөлөөлсөн бодит хүмүүсийг бүтээл болгожээ. Харин бүтээлч өөрийн хайрыг илэрхийлэх, тэдэнтэй харьцах харилцаагаараа дамжуулан өөрийгөө таних мөн харуулах боломжийг өөртөө шударгаар олгосон мэт... Бүтээлийн толгойноос ургаа, үзэгчидрүү эгцлэн чиглэсэн эвэр бүхий шийдэл нь зарим хүмүүст чөтгөрлиг, адгууслаг мэт харагдаж болох ч баримлуудыг илүү байгальлиг болгосон гэж хэлж болно. Байгаль өөрөө хүчирхэг, хүчирхэг болохоороо туульслаг чанарыг өөртөө агуулсан байдаг. Бүтээлчийн уян хатан бөгөөд зөөлнөөр дүрсэлсэн баримлын бодит дүрүүд уг уянгын халилт мөн чанарыг яалт ч үгүй мэдрүүлнэ. Орчин үеийн, байгальлиг атлаа туульслаг, зөөлөн мөртөө хүчирхэг, нууцлаг гэвч ил, сүнслэг хэдий ч нэн орчин үеийн эдгээр бүтээлүүд нь Монголын орчин үеийн баримлын орон зайд уг мөн чанараараа, гүйцэтгэлийн ойлгомжтой сонгодог төрх, сюрреалист хэллэг, хайпэрреалист болон бэлгэдэлт агуулгаараа шинэ өнгө төрхийг нэмж буй нь тодорхой.

ЭВЭР. Уран бүтээлчийн эврийн дүрслэл юуг өгүүлнэм? Эвэр = Зэвсэг = Бидний мөн чанар. Хамгаалах, хадгалах, эзлэн түрэмгийлэх хүсэл мөн бидний өгөгдөхүүн /оршихуйн үндсийг сөхсөн тэр араншин/.
‍
2007 онд Сингапурын биенниалаас үзэгчдийн сонголтоор тэргүүн байр хүртсэн “Орон зай дахь дуу хоолой” бүтээлээс нь олонд танигдсан эвэр бүхий шийдлийн тухай Д. Дорждэрэм хэлэхдээ: “Эвэр дэх тойрог хөдөлгөөн бүхий орон зай нь бидний оршихуйн тойрог хөдөлгөөний билэгдэл бөгөөд тэндээс ураг мэндэлж, түүнийг тээж, түүнд дахин уусах болно” гэжээ.
‍
Эдгээр ажлуудтай холбогдож буй гурван уран зураг нь “spot paintings” юм. Анхны харцаар магад Дамиен Хёрст болон поп артыг санагдуулахуйц мэдрэмжийг өгч болох ч бүтээлүүдэд ашиглаж буй эсгий нь өгүүлэмжийг огт өөр болгосноос гадна илүү бодот төрх байдлыг бүрдүүлсэн байна.
‍
Орчин үеийн урлаг шинэ дүрслэлээс гадна шинэ сэтгэлгээний хэллэгийг хайж байдаг. Билэгдлийн тоглолт нь энэхүү хэллэгийг хурцалж, уран бүтээлчийн үзэл бодол, ёгт санааг илэрхийлэх... Уран зураг дахь “spot” нь зүгээр л нэг эмх цэгцгүй “spot”-ууд биш бөгөөд Брайлийн үсгээр /хараагүй хүний бичгийн хэллэг/ бичигдсэн бүтээлчийн афоризм болоод зотон дээрх зураачийн шүлгийн сэтгэлгээг агуулсан бичвэр юм. Үүгээрээ тэр илүү кодлогдсон, түүнийг тайлах сэдлийг үзэгчдэд төрүүлсэн, хоржоонтой мэт егөөдлийг уран зурагтаа шингээсэн гэж хэлж болно. Хараагүй хүмүүсийн бичгийн дүрслэлийг өнгөтэй болгосон нь олон талт гарцыг нээж, өөрийн үзэл санааны шүргэлтүүдийг илүү томоор тараахыг хүссэн мэт... эсвэл тэр зүгээр л хошин шогийн мэдрэмжээ харуулахыг хүсэв үү?
‍
Юу боловч, эндээс дүрслэлийн тоглолтоос гадна сэтгэлгээ төсөөллийн тоглолтын бас нэгэн хүчтэй хэллэгийг харж болох нь бидний мэдэх “spot painting”-үүдээс огт өөр сэдлийг үүсгэжээ. Үүнийгээ харуулах гэсэн хүсэл нь магад бүтээлчийн концепт...
‍